1.

KRYTYK

Pan chce powiedzieć, że patriotyzm

To nic więcej, jak amatorszczyzna?

ŁOMNICKI

Różnica pomiędzy amatorem

I artystą jest dosyć klarowna:

Amator się wzrusza i przeżywa

Każdy akt sztuki jak objawienie,

A artysta przede wszystkim ciężko

Pracuje nad tym, aby amator

Otrzymał to swoje objawienie

W przekonaniu, że na nie zasłużył!

KRYTYK

Jeśli taka jest pańska opinia...

W słowniku narodowym będzie to,

Ni mniej, ni więcej, jak bałwochwalstwo.

ŁOMNICKI

Ach, poznaję ten słownik z paciorkiem...

Chodź pan no tutaj, coś panu powiem.

Milczenie.

Sztuka ma być dziedziną bezcenną

My artyści mamy przekonywać

Ludzi, że sztuka, która wychodzi

Spod naszych rąk, dużo nas kosztuje,

Że kosztuje nas o wiele więcej,

Niż ich, bo za każde ich wzruszenie

Na szalę kładziemy nasze życie,

A za ich przednią zabawę często

Wylać musimy potok gorzkich łez.

Artysta musi złożyć ofiarę

Z przeciętności i z amatorszczyzny

Jeśli chce nieść światu objawienie.

To jest warunek konieczny, sine

Qua non, bez którego nie sposób iść

Dalej. No właśnie, dalej, tylko gdzie?

Dokąd idziemy z całym tym bajzlem

Wyrzeczeń i tytanicznej pracy...

Haruje człowiek jak wół, a w zamian

Dostaje tęgiego kopa w dupę

I na pysk ląduje w płytkim grobie.

KRYTYK

Taka już jest logika stworzenia.

ŁOMNICKI

Przyznaję, że logiki stworzenia

Rodem z Biblii, ni w ząb nie pojmuję.

Biedny stwórca, ze starości, jak Lear,

Dzielić zaczął włos na troje. Eden

Który powinien stanowić całość

Niepodzielną, jak na niebiański plan

Przystało, okazał się rewirem

Koncentracyjnym; tu wolno, tam nie!

A kiedy człek - biedaczyna dotknął

Drutu, taki się nagle wszczął rwetes,

Że do dzisiaj smażyć się musimy

W krematoryjnych piecach historii.

KRYTYK

Bluźnierstwo na miarę czasów.

ŁOMNICKI

                    Skądże,

Raczej czasy na miarę bluźnierstwa.

Pan chyba ma jeszcze oczy, widzi

Co się dookoła dzieje?